Gwintownik czy narzynka – jakie są różnice i kiedy ich używać?

Co to jest gwintownik?

Gwintownik to narzędzie przeznaczone do wykonywania gwintów wewnętrznych, czyli nacinania rowków w otworach, które umożliwiają wkręcenie śrub lub innych elementów gwintowanych.

Budowa gwintownika

• Część robocza – posiada ostrza skrawające, które stopniowo nacinają gwint w materiale.
• Rowki wiórowe – umożliwiają odprowadzanie wiórów podczas gwintowania.
• Trzpień – część chwytowa, umożliwiająca zamocowanie w uchwycie ręcznym lub maszynowym.

Rodzaje gwintowników

• Gwintownik ręczny – stosowany do ręcznego nacinania gwintów, często w zestawie składającym się z trzech narzędzi o różnym stopniu nacięcia.
• Gwintownik maszynowy – montowany w wiertarkach, tokarkach lub frezarkach, pozwala na szybkie i precyzyjne wykonanie gwintu.
• Gwintownik prosty i spiralny – prosty ma rowki wzdłużne, a spiralny ułatwia odprowadzanie wiórów, szczególnie przy głębokich otworach.

Co to jest narzynka?

Narzynka to narzędzie stosowane do nacinania gwintów zewnętrznych, np. na prętach, śrubach czy wałkach. Dzięki niej można stworzyć dokładne i trwałe gwinty pasujące do otworów gwintowanych gwintownikiem.

Budowa narzynki

• Część robocza – posiada ostrza skrawające, które stopniowo nacinają gwint na pręcie.
• Otwory odprowadzające wióry – umożliwiają efektywne usuwanie materiału podczas obróbki.
• Otwór centralny – dostosowany do średnicy pręta, na którym będzie nacinany gwint.

Rodzaje narzynek

• Narzynka okrągła – najczęściej stosowana, umożliwia precyzyjne nacinanie gwintu.
• Narzynka regulowana – pozwala na minimalne dostosowanie średnicy gwintu.
• Narzynka maszynowa – stosowana w automatycznych obrabiarkach, zapewnia szybką i powtarzalną obróbkę.

Różnice między gwintownikiem a narzynką

• Przeznaczenie – gwintownik służy do gwintów wewnętrznych, narzynka do zewnętrznych.
• Technika pracy – gwintownik wkręca się w otwór, a narzynkę nakłada się na pręt lub śrubę.
• Sposób działania – gwintownik usuwa materiał ze środka otworu, narzynka nacina rowki wokół pręta.
• Odprowadzanie wiórów – gwintownik ma rowki wiórowe, narzynka otwory odprowadzające wióry na zewnątrz.

Kiedy używać gwintownika, a kiedy narzynki?

• Gwintownik – gdy chcemy wykonać gwint w otworze, np. w elemencie metalowym, drewnianym lub plastikowym.
• Narzynka – gdy musimy wykonać gwint na zewnętrznej powierzchni, np. na wałku, śrubie lub pręcie.

Jak prawidłowo używać gwintownika i narzynki?

Gwintowanie otworu gwintownikiem

1. Wiercenie otworu – przed gwintowaniem należy wykonać otwór o odpowiedniej średnicy.
2. Użycie chłodziwa – dla lepszego poślizgu i ochrony narzędzia stosuje się olej lub smar.
3. Stopniowe nacinanie gwintu – gwintownik należy co kilka obrotów cofać, aby usunąć wióry.
4. Kontrola wymiarów – po zakończeniu gwintowania sprawdzić pasowanie śruby.

Gwintowanie pręta narzynką

1. Przygotowanie pręta – końcówka pręta powinna być sfazowana, aby ułatwić rozpoczęcie nacinania.
2. Nałożenie smaru – zwiększa trwałość narzynki i poprawia jakość gwintu.
3. Stopniowe nacinanie – należy obracać narzynkę równomiernym ruchem, co kilka obrotów cofać, aby usunąć wióry.
4. Sprawdzenie gwintu – po zakończeniu warto przymierzyć nakrętkę, aby upewnić się, że gwint jest poprawny.

Najczęstsze błędy przy użyciu gwintownika i narzynki

• Użycie niewłaściwej średnicy otworu lub pręta – prowadzi do zbyt luźnego lub zbyt ciasnego gwintu.
• Brak smarowania – powoduje nadmierne tarcie i szybkie zużycie narzędzia.
• Zbyt szybkie gwintowanie – może doprowadzić do pęknięcia narzędzia lub uszkodzenia gwintu.
• Nieprawidłowy kąt nacinania – gwint powinien być nacinany prostopadle do powierzchni materiału.

Podsumowanie

Gwintownik i narzynka to dwa różne narzędzia przeznaczone do wykonywania gwintów wewnętrznych i zewnętrznych. Wybór odpowiedniego narzędzia zależy od rodzaju gwintu, który chcemy wykonać. Prawidłowe użytkowanie, stosowanie chłodziwa oraz unikanie typowych błędów pozwala na precyzyjne i trwałe wykonanie gwintów.